با اینکه دنیای ارزهای دیجیتال بسیار پیچیده است، اما روش‌های سرمایه‌گذاری و کسب درآمد زیادی برای معاملهگران دارد. همچنین یکی از روش‌های کسب درآمد استخرهای نقدینگی هستند که نقش مهمی در سیستم دیفای DeFi دارند.
اگرچه راه‌های مختلفی برای کسب درآمد از دنیای ارزهای دیجیتال وجود دارد، اما کاربران همواره دنبال راهی با ریسک کمتر و سود بیشتر هستند. یکی از روش‌هایی که ریسک کمتری نسبت به ترید یا معامله دارد، سرمایه‌گذاری در استخر نقدینگی یا ییلد فارمینگ هست. در این روش سرمایه‌گذاران به طور دوره‌ای پاداش‌هایی دریافت می‌کنند. با این حال وجود مفهومی به اسم ضرر ناپایدار برخی از سرمایه گذاران را نگران میکند.
ضرر ناپایدارچیست؟ (Impermanent loss)
ضرر ناپایدار وقتی پیش می‌آید که قیمت فعلی توکن‌ها در مقایسه با زمانی که آن‌ها را در استخر نقدینگی گذاشته بودید، کمتر باشد. یعنی ارزش دلاری توکن‌ها در زمان برداشت آن نسبت به زمان واریز کمتر است. یا به زبانی ساده‌تر ضرر ناپایدار زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت ارز دیجیتال در مقایسه با زمانی که آن را خریداری کردید، تغییر کند.
در بازار ارزهای دیجیتال هیچ چیزی ثابت نیست و به دلیل نوسانات زیاد، قیمت‌ها مدام در حال تغییر هستند و قطعا ضرر هم بخشی از این بازار است. البته گاهی این اتفاق می‌افتد که کاربران فعال این بازار، ارز دیجیتال را با یک قیمت خریداری کنند و بعد از گذشت مدتی، قیمت آن ارز طوری تغییر کند که این کاربران دچار ضرر شوند.
به این مورد ضرر ناپایدار می‌گویند. هرچقدر این تغییر قیمت بیشتر باشد، سرمایه‌گذاران ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند. هنگامی که سرمایه گذاران سرمایه خود را وارد استخر نقدینگی می‌کنند، امکان مواجهه با ضرر ناپایدار پدید می‌آید.
نحوه محاسبه ضرر ناپایدار
برای محاسبه ضرر ناپایدار در بازارهای مالی، میتوان به میزان سرمایه‌گذاری و عملکرد نسبت ارزهای مختلف در استخرهای نقدینگی توجه کرد. این ضرر بیشتر به نوع عمل و انتقال سرمایه‌گذاران در استخر نقدینگی وابسته است.
درصورتی که بر اساس نوسانات قیمت در بازار، نقدینگی وارد استخر شده باشد، سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند به قیمت‌های پایین‌تری از بازار جهانی ارز خریداری نمایند. این عمل منجر به کاهش ارزش یکی از ارزها در مقابل ارز دیگر می‌شود.
در نتیجه زمانی که سرمایه‌گذاران به سطح مورد نظر می‌رسند و از سپرده‌ها برداشت می‌کنند، این عمل منجر به تفاوت در ارزش دو دارایی در استخر نقدینگی می‌شود. این تفاوت در ارزش به عنوان ضرر ناپایدار شناخته می‌گردد که به دلیل نوسانات بازار و عملکرد سرمایه‌گذاران در استخر نقدینگی رخ می‌دهد.
به‌طورکلی، محاسبه ضرر ناپایدار از رابطه بین سرمایه‌گذاری اولیه و نسبت ارزها در استخرهای نقدینگی برمی‌آید و از تغییرات قیمت‌ها در بازارهای جهانی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد که ممکن است تأثیر بسیاری را بر سرمایه‌گذاری داشته باشد.
اگر ضرر ناپایدار اتفاق بیفتد، تغییری در دارایی‌ها به وجود می‌آید که میتوان با روش زیر مقدار آن را به‌راحتی محاسبه کرد.
- اگر تغییر قیمت ۲۵/۱ برابر باشد در آن صورت ۶/۰ درصد ضرر خواهید کرد.
- اگر تغییر قیمت ۵/۱ برابر باشد در آن صورت ۲ درصد ضرر خواهید کرد.
- اگر تغییر قیمت ۷۵/۱ برابری باشد ۸/۳ درصد ضرر خواهید کرد.
- اگر تغییر قیمت ۲ برابر باشد ضرر ۷/۵ درصدی خواهید کرد.
- اگر تغییر قیمت ۳ برابر باشد ضرر ۴/۱۳ درصد خواهید کرد.
- اگر تغییر قیمت ۴ برابری باشد ۲۰ درصد ضرر خواهید کرد.
- اگر تغییر ۵ برابری باشد شاهد ضرر ۵/۲۵ درصدی خواهید کرد.
جلوگیری از ضرر ناپایدار
در دنیای بازارهای مالی، ضرر به‌عنوان بخش جدانشدنی محسوب می‌شوند، پس برای جلوگیری از ضرر ناپایدار باید نکات زیر را رعایت کرد.
استفاده از کارمزد معاملات
هنگام ضرر ناپایدار، اطمینان از لحاظ شدن درصد مشخصی از کارمزد معاملات در نقدینگی مهم است. به هزینه‌ای که از معامله گران تجهیزکننده استخر نقدینگی دریافت می‌شود، کارمزد معاملات می‌گویند که پس از دریافت آن از معاملهگران، درصد مشخصی از کارمزدها برای مدیریت بهتر در اختیار تأمین‌کنندگان نقدینگی قرار می‌گیرد. استفاده از این مقدار برای مقابله با هرگونه ضرر ناپایدارکافی است.
حفظ نوسانات پایین
با انتخاب یک جفت‌ارز پایه با قیمت مبادله‌ای، همراه با نوسان کمتر، میتوان از ضرر ناپایدار جلوگیری کرد، اما باید اطمینان دراینباره اطمینان پیدا کنید که این جفت رمزارزهای پایه، قیمت برابری داشته باشند. اگر نوسانات قیمت یک ارز وجود نداشته باشد، میتوان تا حد زیادی از ضرر ناپایدار جلوگیری کرد.
برای جلوگیری از ضرر ناپایدار در بازار ارزهای دیجیتال، تحلیل و انتخاب مناسب جفت ارزها می‌تواند مفید باشد. ضرر ناپایدار در سرمایه‌گذاری‌هایی اتفاق می‌افتد که ارزهای دیجیتال دارای نوسانات شدیدی هستند.
انتخاب جفت‌ارزهای کم نوسان
یکی از روش‌های جلوگیری از ضرر ناپایدار، انتخاب یک جفت‌ارز دیجیتال که قیمت مبادله آن نوسان ندارد. مانند جفت استیبل‌کوینی مانند DAI/USDT.
- در استخرهای نقدینگی که محدوده قیمت پایینی دارند کار را شروع کرد.
- از استخرهایی که انعطاف پذیری بیشتری دارند استفاده شود. ارزهای دیجیتال بانکور و بالانسر دارای استخرهای انعطاف‌پذیر هستند و خطر ضرر ناپایدار را کاهش می‌دهند.
ضرر ناپایدار چگونه اتفاق می‌افتد؟
برای اینکه قیمت‌ها در AMM تغییر کند، بایستی آربیترها دارایی‌های فاقد قیمت را خریداری نمایند یا دارایی‌های بیش قیمت گذاری شده توسط AMM را به فروش برسانند. با این کار آربیتراژرها برای خودشان سود زیادی فراهم می‌کنند و منجر به پدید آمدن ضرر ناپایدار می‌گردند.
مثلا یک کاربر ۱ اتریوم و ۱۰۰ دای را به ترتیب با نسبت مقداری در یک استخر نقدینگی قرار داده باشد که در آن هر واحد اتریوم با ۱۰۰ واحد دای برابری قیمتی داشته باشد. این فرد با این سرمایه‌گذاری ارزشی معادل ۲۰۰ دلاری دارد که از جمع مقدار دو توکن به دست آمده است. در کل استخر نقدینگی دارای ۱۰ اتریوم و ۱۰۰۰ دای می‌باشد که به طورکلی ارزش آن ۱۰۰۰۰ دلار است و این فرد ۱۰٪ از مجموع سرمایه استخر را دارد.
حال اگر ارزش هر اتریوم به ۴۰۰ دای افزایش پیدا کند، معاملهگران آربیتراژ شروع به افزودن دای به استخر و برداشت اتریوم می‌کنند. نتیجه این عمل، تغییر نسبت میان ارزش دو توکن در استخر نقدینگی و ایجاد اتریوم و دای جدید با مقادیر ۵ اتریوم و ۲۰۰۰ دای است. دارایی‌هایش به ۴۰۰ دلار کاهش می‌یابد.
علت تغییر قیمت دارایی‌ها در ضرر ناپایدار
در این بخش به دلایل تغییرقیمت دارایی‌ها در ضرر ناپایدار اشاره خواهیم کرد:
- اولین دلیل تغییر قیمت در استخر دیفای این است که ارزها با نسبت مشخصی در استخر قرار دارند. در حال حاضر برای گرفتن وام دیفای باید مراحل مختلفی طی شود. در پلتفرم وام دهی دیفای، معمولا از کاربران می‌خواهند که دو ارز یا بیشتر را به‌عنوان وثیقه قرار دهند. به همین جهت همیشه شاهد این موضوع هستیم که توکن‌ها با نسبت مشخصی در داخل استخر قرار می‌گیرند.
- دلیل بعدی وجود چند ارز مختلف در این حالت می‌تواند باعث بروز تغییرات قیمتی در وام دیفای شود.
- دلیل دیگری که باعث تغییرات قیمتی می‌شود، به نسبت دارایی‌های دیجیتال نسبت به یکدیگر برمی‌گردد. باتوجه به اینکه نسبت توکن‌ها در استخر نقدینگی به دلیل فعالیت تریدرها تغییر میکند، دوباره باید آن را به حالت عادی برگرداند. بر همین اساس برای اینکه این تعادل دوباره در داخل شبکه برقرار شود، نسبت توکن‌ها نسبت به یکدیگر تغییر میکند.
چه زمانی ضرر ناپایدار دائمی می‌شود
هر سرمایه‌گذاری باید حساب برداشت خود را طبق تحلیل‌های تخصصی انجام دهد. این موضوع نه تنها در خرید و فروش ارز دیجیتال بلکه در استخرهای نقدینگی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
انجام اقدامات ناگهانی، باعجله و بلافاصله بعد از تغییر قیمت، احتمال اینکه ضرر ناپایدار کاربران را دائمی کند افزایش می‌دهد. وقتی میزان سرمایه‌گذاری اعداد بالایی داشته باشد باید خطرهای ناشی از برداشت بعد از تغییر قیمت را نیز بپذیرید.
خطرهایی که در استخرهای نقدینگی وجود دارد
اگر چه استخرها به عنوان یک بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند؛ اما باز هم دارای خطراتی هستند که مهم‌ترین خطر، مربوط به ضرر ناپایدار است و خطر دیگر به قراردادهای هوشمند برمی‌گردد.
استخرهای نقدینگی با استفاده از قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند که ممکن است در برابر مشکلاتی مانند هک آسیب پذیر باشند.
خلاصه مقاله ضرر ناپایدار
یکی از اصول پایه در بازارهای مالی و یا صرافی‌های غیرمتمرکز ضرر ناپایدار است. کاربرانی که می‌خواهند نقدینگی استخری را تأمین کنند، باید با این واژه آشنا باشند و بتوانند آن را در استراتژی خود محاسبه کنند.
باوجود اینکه همیشه حس وسوسه‌انگیزی برای سرمایه‌گذاری در بخش دیفای وجود دارد، اما هر پروتکل در بخش دیفای در زمینه ضرر ناپایدار، باید اعتماد تأمین کننده نقدینگی را جلب کند. درحالی که سرمایه‌گذاری دارایی‌ها در استخرهای نقدینگی استاندارد، همواره با ضرر ناپایدار همراه خواهد بود، راه‌حل‌هایی وجود دارند که میتوان از آن‌ها، برای کاهش یا حتی جلوگیری از ضرر ناپایدار، استفاده کرد.
